Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn, phát huy giá trị Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch góp phần vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước
Nguyễn Thị Lệ Thủy
Phòng Tuyên truyền, Giáo dục
Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc lâu nhất trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình. Kể từ ngày Người đi xa - hơn một nửa thế kỷ qua, bằng sự nỗ lực cố gắng, tâm huyết của tập thể cán bộ, công nhân viên và người lao động nhiều thế hệ, Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch (viết tắt là Khu di tích Phủ Chủ tịch) đã đạt được những kết quả đáng kể trên các lĩnh vực: nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, tuyên truyền, trưng bày chuyên đề hàng nghìn tài liệu, hiện vật làm tôn vinh hình ảnh cao đẹp về Chủ tịch Hồ Chí Minh, phát huy giá trị di sản, khơi dậy những tiềm năng ẩn chứa trong các di tích, tài liệu hiện vật, góp phần tuyên truyền về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Người.
Với mong muốn tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy tối đa những giá trị, vẻ đẹp tự thân của di sản Hồ Chí Minh tại Khu di tích Phủ Chủ tịch, nhằm góp phần vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp sau:
- Tăng cường hơn nữa mối quan hệ với các cơ quan truyền thông trong nước và quốc tế
Dù Chủ tịch Hồ Chí Minh đi xa đã nhiều thập kỷ, nhưng với uy tín và sức hút đặc biệt của Người, đến nay các cơ quan thông tấn, báo chí, truyền hình trong nước và trên thế giới vẫn luôn dành sự quan tâm đặc biệt và tiến hành thực hiện phim tài liệu, phóng sự, các chương trình ca nhạc nghệ thuật về Người. Mỗi năm, Khu di tích Phủ Chủ tịch đón hàng chục phóng viên báo chí, đài truyền hình trong nước và quốc tế đến quay phim, ghi hình, khai thác thông tin tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những thước phim tư liệu quý giá về Người đã, đang được phát trên các kênh truyền hình trong nước và khắp nơi trên thế giới, góp phần quảng bá, tuyên truyền rộng rãi, phát huy giá trị Khu di tích Phủ Chủ tịch nói riêng và đất nước, con người Việt Nam nói chung; tạo động lực, sức hút to lớn để du khách tìm đến khám phá đất nước - con người Việt Nam và vào tham quan, tìm hiểu thêm về sự nghiệp cách mạng, cuộc sống đời thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Phủ Chủ tịch.
Từ tầm quan trọng của yếu tố truyền thông trong việc phát huy giá trị Khu di tích Phủ Chủ tịch, thiết nghĩ, chúng ta cần phải chú trọng hơn nữa trong công tác phối hợp đối với các cơ quan truyền thông trong nước và quốc tế đến làm việc tại Khu di tích. Để công tác tuyên truyền thông qua truyền thông đạt hiệu quả hơn nữa, chúng ta cần thực hiện nghiêm túc một số việc sau đây:
- Một là, cần yêu cầu phóng viên các đài truyền hình phải có công văn và chuyển yêu cầu nội dung trước khi thực hiện chương trình (nếu có kịch bản càng tốt), để các phòng chuyên môn có trách nhiệm kiểm duyệt nội dung thông tin, tư liệu, tránh tình trạng bịa đặt, nhầm lẫn đáng tiếc, nhất là đối với các đoàn làm phim quốc tế.
- Hai là, Khu di tích Phủ Chủ tịch phải có sự ưu tiên và tạo điều kiện hết mức có thể cho các đoàn làm phim đến cộng tác làm việc tại Khu di tích. Các bộ phận được phân công nhiệm vụ làm việc trực tiếp với đoàn làm phim cần phải có thái độ lịch sự, tôn trọng, hợp tác, tận tình trong việc hướng dẫn về thủ tục, chủ động bàn bạc, trao đổi và điều chỉnh thông tin (nếu thấy chưa đúng), hoặc cung cấp bổ sung thêm thông tin chính thống (nếu được yêu cầu và thấy cần thiết).
- Ba là, khi tiếp nhận công văn yêu cầu việc thực hiện phim tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, cần phải lập tức triển khai theo đúng trình tự, thủ tục, có sự chỉ đạo rõ ràng cụ thể, tránh gây hiểu nhầm giữa các bộ phận liên quan, cắt cử cán bộ chịu trách nhiệm phục vụ đoàn, để cán bộ chủ động nghiên cứu tư liệu, liên hệ trao đổi thông tin trực tiếp với trưởng đoàn, giúp cho việc thực hiện phim được diễn ra thuận lợi, hiệu quả, không làm mất nhiều thời gian, không gây ức chế cho các bên v.v..
Tóm lại, Khu di tích cần thực hiện tốt mối quan hệ với các cơ quan truyền thông trong nước và quốc tế, nhằm hướng tới một mục tiêu cao nhất đó là làm thế nào để có được những thước phim tư liệu, phóng sự tốt nhất, hay nhất, hấp dẫn nhất về lãnh tụ Hồ Chí Minh kính yêu của dân tộc Việt Nam; làm thế nào để công tác tuyên truyền về tư tưởng, đạo đức và phong cách Chủ tịch Hồ Chí Minh, về những di sản mà
Người để lại có thể đến được với các tầng lớp nhân dân khắp nơi trên cả nước và bạn bè tiến bộ trên toàn thế giới v.v.. Muốn vậy, những người làm công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích nơi đây cần luôn luôn rộng mở tấm lòng, trung thực, chân thành, tận tụy và nâng cao ý thức trách nhiệm trong mọi công việc, trong đó có việc phối hợp với cơ quan truyền thông trong nước và nước ngoài.
2. Thiết lập đội ngũ tình nguyện viên phục vụ khách quốc tế
Trong điều kiện bình thường, mỗi ngày Khu di tích Phủ Chủ tịch đón trung bình khoảng gần 7.000 lượt khách trong nước và hơn 2.000 lượt khách quốc tế vào tham quan, học tập, nghiên cứu, tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng và cuộc sống đời thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thế nhưng, tổng số hướng dẫn viên thuyết minh của Khu di tích tại Phủ Chủ tịch chỉ có 14 người, trong đó có 01 tiếng Anh, 01 tiếng Pháp, 01 tiếng Trung. Với số lượng cán bộ thuyết minh hạn chế như vậy, nên vào mùa khách tham quan cao điểm (đông nhất từ tháng 4 đến tháng 6 và từ tháng 8 đến tháng 12) mỗi cán bộ thuyết minh của phòng Tuyên truyền, Giáo dục tại Khu di tích Phủ Chủ tịch chỉ đón và hướng dẫn được tối đa từ 3 đến 4 đoàn/1 ngày (mỗi đoàn trung bình 30 người). Tính trung bình mỗi ngày chỉ khoảng gần 1000 khách trong nước và 10 khách quốc tế được phục vụ hướng dẫn tham quan. Như vậy, còn rất nhiều đoàn khách trong nước, cũng như khách quốc tế vào tham quan, nhưng không được hỗ trợ, hướng dẫn chi tiết, nên gần như không nắm được nội dung về di tích, hiện vật, tài liệu trong Khu di tích. Bởi thế mà công tác tuyên truyền, phát huy giá trị cũng có phần bị hạn chế. Chính vì lẽ đó, việc thiết lập một đội ngũ tình nguyện viên biết ngoại ngữ, trẻ trung, năng động, nhiệt tình, thân thiện trong mùa đón khách cao điểm để hỗ trợ công tác tuyên truyền, phát huy giá trị Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch là vô cùng cần thiết.
Đây là hoạt động nhằm huy động lực lượng xã hội tham gia vào hoạt động tuyên truyền, quảng bá, hỗ trợ thông tin cho khách du lịch nói chung và Khu di tích Phủ Chủ tịch nói riêng. Đồng thời, đây cũng chính là hoạt động thiết thực góp phần giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm của học sinh, sinh viên trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa của đất nước, con người Việt Nam.
Muốn có được đội ngũ tình nguyện viên chất lượng, Khu di tích Phủ Chủ tịch phải tiến hành phối hợp với một số trường đại học uy tín, tuyển chọn sinh viên tình nguyện đáp ứng được những yêu cầu cần thiết cả về hình thức và nội dung (Hình thức là vóc dáng, ứng xử, giao tiếp; Nội dung là: tư cách đạo đức, trình độ học vấn, bản lĩnh chính trị, là gương mẫu trong việc học tập...). Sau đó, Khu di tích Phủ Chủ tịch có trách nhiệm tổ chức tập huấn trang bị cho đội ngũ tình nguyện viên các kiến thức: về nội dung cơ bản của các tài liệu, hiện vật, di tích liên quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh; về nghiệp vụ du lịch hướng dẫn khách tham quan; về kỹ năng phân tích và xử lý tình huống... góp phần nâng cao hình ảnh du lịch thân thiện, mến khách tại Khu Di tích nói riêng và Thủ đô Hà Nội nói chung. Hoạt động của đội ngũ tình nguyện phải dưới sự điều hành, hướng dẫn, kiểm tra và giám sát trực tiếp của cán bộ Khu di tích Phủ Chủ tịch.
Việc thiết lập đội ngũ tình nguyện viên phục vụ khách du lịch sẽ thúc đẩy công tác nghiên cứu, học tập, trau dồi chuyên môn nghiệp vụ của các thanh niên, sinh viên ngành du lịch, ngành ngoại ngữ, ngành bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Các nội dung chuyên môn liên quan đến di sản Hồ Chí Minh được quan tâm nghiên cứu nhiều hơn sẽ giúp trình độ chuyên môn của đội ngũ này được nâng lên và nhân lên rõ rệt. Điều đó góp phần không nhỏ vào chất lượng công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, cũng như công tác phát triển du lịch, văn hóa - xã hội nói chung.
3. Thường xuyên tổ chức cung cấp thông tin cho hướng dẫn viên du lịch
Nhiều hướng dẫn viên du lịch suốt tuyến còn thiếu thông tin hoặc sử dụng thông tin sai lệch về cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, về nơi ở và làm việc của Người tại khu Phủ Chủ tịch, dẫn đến việc tuyên truyền thiếu chuẩn xác về Chủ tịch Hồ Chí Minh, về lịch sử hình thành và công năng sử dụng của các điểm di tích v.v.., nên phần nào làm ảnh hưởng đến tình cảm tốt đẹp của du khách và ảnh hưởng tới việc thu hút khách tham quan.
Bởi vậy, Khu di tích Phủ Chủ tịch cần quan tâm và thường xuyên tổ chức cung cấp thông tin cho hướng dẫn viên du lịch trong và ngoài nước, đồng thời xây dựng Quy định, Chế tài đối với hướng dẫn viên du lịch. Phải có yêu cầu cụ thể đối với hướng dẫn viên khi dẫn khách vào tham quan tại Khu di tích, bắt buộc họ phải có ý thức trách nhiệm trong việc tìm hiểu thông tin, để tuyên truyền phù hợp và chính xác, nếu tuyên truyền không đúng sự thật họ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm và bị xử phạt theo đúng Quy định, Chế tài do cơ quan Khu di tích ban hành v.v..
4. Đẩy mạnh công tác đào tạo bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Nguồn nhân lực hay nguồn lực con người là yếu tố quan trọng nhất trong các yếu tố hợp thành nguồn lực, giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển của mỗi ngành, mỗi cơ quan, mỗi đơn vị. Nguồn nhân lực của ngành di sản văn hóa Việt Nam nói chung và cơ quan Khu di tích Phủ Chủ tịch nói riêng cũng không nằm ngoài ý nghĩa đó.
Để có được đội ngũ viên chức chuyên nghiệp, cán bộ khoa học giỏi chuyên môn nghiệp vụ, có khả năng thực hiện tốt nhất mọi nhiệm vụ được giao, Khu di tích Phủ Chủ tịch cần tăng cường công tác đào tạo nguồn nhân lực, rút kinh nghiệm định kỳ và tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và bồi dưỡng bản lĩnh chính trị cho cán bộ, viên chức. Việc thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng, trao đổi kinh nghiệm về các khâu nghiệp vụ của bảo tàng, di tích: nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày, tuyên truyền là vô cùng cần thiết. Khu di tích Phủ Chủ tịch phải thực sự làm tốt công tác quản lý di sản, bảo tồn di tích, giám sát tu bổ tôn tạo, sưu tầm, kiểm kê, trưng bày, tuyên truyền, đối ngoại, công tác an ninh và thực hành bảo quản phòng ngừa, ứng phó rủi ro v.v.. Tất cả mọi việc chỉ có thể làm tốt khi có đội ngũ nhân sự tốt, như vậy công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Khu di tích phải luôn luôn được đặt ra, phải có chiến lược về đào tạo, có kế hoạch ngắn hạn, dài hạn để thực hiện cho từng năm.
Cùng với việc tích cực tham gia các lớp đào tạo bồi dưỡng, tập huấn nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ, mỗi cán bộ, đảng viên, viên chức, người lao động tại Khu di tích Phủ Chủ tịch cần không ngừng rèn luyện tu dưỡng đạo đức, gương mẫu trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Dù ở bất cứ vị trí công tác nào, mỗi người cán bộ nơi đây đều phải luôn luôn tận tụy với công việc, có thái độ lịch sự, nhã nhặn, niềm nở, ân cần giúp đỡ khách khi được yêu cầu phối hợp công tác, hướng dẫn tham quan, y tế, tìm kiếm hành lý, khách bị lạc đoàn, v.v..
Việc quan tâm đến vấn đề giáo dục, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công nhân viên là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ khách tham quan tại Khu di tích Phủ Chủ tịch - Mỗi người phải luôn có ý thức tự hoàn thiện mình, nâng cao tinh thần trách nhiệm trong công việc, xứng đáng với niềm vinh dự lớn: được thực hiện nhiệm vụ đặc biệt quan trọng góp phần gìn giữ và phát huy giá trị nơi ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Phủ Chủ tịch, xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng và Nhà nước, sự yêu mến của nhân dân.
5. Nghiên cứu bổ sung thêm mái che mưa phục vụ khách tham quan
Khu di tích Phủ Chủ tịch rộng hơn 14 hecta, nhưng cho đến nay chỉ mới có 01 mái che mưa (rộng gần 200m2) ngay đầu lối vào cơ quan và 01 mái che gần lối ra, còn lại trên suốt hành trình tham quan của khách không có bất kỳ một mái che nào, nên vào mùa mưa bão, khách tham quan thường xuyên bị ướt, máy ảnh, máy quay phim bị hư hỏng do ngấm nước mưa v.v.. Bởi vậy, việc làm thêm mái che phục vụ khách là hợp lý và cần thiết, giúp du khách (đặc biệt là người già và trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai) yên tâm tham quan, không phải vội vã chạy, tránh bị trơn trượt, ngã nguy hiểm trong những ngày mưa bão v.v..
về mặt nguyên tắc, chúng ta không được thực hiện thêm bất cứ một công trình mới nào làm ảnh hưởng đến tính nguyên trạng của di tích, tuy nhiên chúng ta bảo vệ di tích không có nghĩa bảo vệ một cách bất di bất dịch, cùng với sự phát triển của đời sống đương đại, đòi hỏi Khu di tích tại Phủ Chủ tịch cũng phải có những chức năng mới và kết cấu hạ tầng có sự điều chỉnh. Việc đưa các yếu tố đương đại vào Khu di tích mà hài hòa được với tổng thể khung cảnh là có thể chấp nhận, bởi vì các yếu tố mới đó có thể góp phần làm cho khu vực Khu di tích thêm phong phú và hợp lòng dân, đáp ứng mong muốn của nhân dân, vì nhân dân phục vụ. Vậy nên, nếu chúng ta nghiên cứu và tính toán khéo léo, thận trọng thì vẫn có thể thực hiện thêm mái che mưa cho khách mà không ảnh hưởng đến công tác bảo tồn di tích. Sau đây, tôi xin đề xuất 1 vị trí có thể làm mái che mưa kín đáo và hiệu quả: đó là tại giàn hoa ti gôn đối diện Phòng họp Bộ Chính trị.
Tại vị trí này, chúng ta có thể làm mái kính cường lực trong suốt sát ngay phía dưới giàn hoa Ti gôn. Với hệ thống sắt đạt chuẩn về chất lượng và kết cấu hợp lý, hình thức được thiết kế tinh tế, có tính thẩm mỹ cao, chắc chắn sẽ không ảnh hưởng đến tầm nhìn của khách tham quan đối với giàn hoa và không phá vỡ cảnh quan xung quanh. Với sự hiện diện của mái kính cường lực phía dưới, giàn hoa ti gôn vẫn phát triển tốt, bởi hoa ti gôn có khả năng thích nghi rất cao với khí hậu nhiệt đới, chịu hạn tốt, hoa nở quanh năm. Có mái kính an toàn, chúng ta càng có điều kiện chăm sóc cắt tỉa lá khô, giúp cho giàn cây bớt bị dày, nặng, mất thẩm mỹ v.v..
Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch có vai trò quan trọng trong công tác tuyên truyền và giáo dục, định hướng cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về việc học tập và làm theo tấm gương tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, về ý chí nghị lực và khát vọng giải phóng dân tộc của thế hệ đi trước, góp phần giúp người dân nhận thức rõ vai trò của mình trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, hướng tới mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Với ý nghĩa và trách nhiệm to lớn như vậy, nên công tác nghiên cứu và triển khai thực hiện việc bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch cần được quan tâm đúng mực và phải được thực hiện một cách nghiêm túc, thường xuyên dưới sự quan tâm chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc của Nhà nước và sự giám sát chặt chẽ của nhân dân, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước./.