50 năm bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch: Nơi tụ hội, lan tỏa tư tưởng, tâm hồn, cốt cách Hồ Chí Minh

Nguyễn Văn Công
Giám đốc Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch

50 năm qua, sau ngày Bác Hồ đi xa, các thế hệ cán bộ, viên chức và người lao động Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch (Gọi tắt là Khu di tích) đã thầm lặng, miệt mài, nỗ lực cố gắng hết sức mình để giữ gìn, bảo quản và phát huy giá trị từng di tích, từng tài liệu hiện vật của Người để lại. Khu Di tích là di tích quốc gia đặc biệt về Bác Hồ, nơi Bác đã sống, làm việc, dưỡng bệnh và trút hơi thở cuối cùng (1954-1969). 
Khu Di tích có các di tích bất động sản, tài liệu hiện vật gốc và môi trường cảnh quan Di tích. Sau khi Bác Hồ qua đời, Đảng, Nhà nước ta quyết định bảo quản và giữ gìn lâu dài, nguyên vẹn nơi ở và làm việc của Người tại Phủ Chủ tịch để mở cửa đón khách trong nước và quốc tế đến tham quạn, nghiên cứu và học tập về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách của Người.
        Một di tích đặc biệt quan trọng của Khu di tích là nhà sàn Bác Hồ-biểu tượng của tình đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, đồng thời thể hiện phong cách, đạo đức, lối sống hết sức giản dị, thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà sàn của Bác với những vật dụng sinh hoạt rất đơn giản: Bàn, ghế, giường đơn, quạt lá cọ, máy chữ, giá sách... với hàng trăm cuốn sách thuộc nhiều lĩnh vực, bằng các thứ tiếng: Việt, Anh, Pháp, Trung, Nga, Latin... Quanh nhà sàn trồng nhiều loại hoa, cây cảnh, cây ăn quả, cây bóng mát.
        Cũng tại nhà sàn, vào mỗi dịp sinh nhật trong các năm 1965-1969, Bác Hồ đều dành thời gian viết Di chúc để lại cho muôn đời sau. Đây là văn kiện lịch sử vô giá, toát lên khí phách, tinh thần lạc quan chiến thắng của một bậc “đại trí, đại nhân, đại dũng”, là kết tinh giá trị văn hóa của dân tộc và nhân loại, tinh hoa tư tưởng, đạo đức, phong cách, tâm hồn cao đẹp của vị lãnh tụ suốt đời phấn đấu, hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân và nhân loại.
        Quần thể Khu di tích còn có các di tích: Nhà 54-nơi Bác Hồ ở và làm việc từ tháng 12-1954 đến tháng 5-1958; BK1-nơi Người thường tiếp cán bộ và ký các sắc lệnh; Nhà bếp A-nơi phục vụ bữa ăn hằng ngày của Bác và Thủ tướng Phạm Văn Đồng; H66-căn hầm trú ẩn được xây dựng năm 1966; H67-nơi họp Bộ Chính trị, nơi Bác Hồ dưỡng bệnh và qua đời ngày 2-9-1969; phòng họp của Bộ Chính trị, nơi Bác Hồ và Bộ Chính trị quyết định nhiều công việc hệ trọng của đất nước; căn phòng Bộ Chính trị nghỉ giải lao mỗi khi họp, nơi nhiều lần Bác Hồ trả lời phỏng vấn; Phủ Chủ tịch; vườn cây, ao cá… Hiện có hơn 1.470 đầu hiện vật trong tổng số gần 4.000 tài liệu, hiện vật thuộc Khu di tích đang được trưng bày và phát huy giá trị; luôn được bảo vệ, bảo quản, giữ gìn nguyên vẹn như khi Người còn sống.
        Quần thể Khu di tích còn có các di tích: Nhà 54-nơi Bác Hồ ở và làm việc từ tháng 12-1954 đến tháng 5-1958; BK1-nơi Người thường tiếp cán bộ và ký các sắc lệnh; Nhà bếp A-nơi phục vụ bữa ăn hằng ngày của Bác và Thủ tướng Phạm Văn Đồng; H66-căn hầm trú ẩn được xây dựng năm 1966; H67-nơi họp Bộ Chính trị, nơi Bác Hồ dưỡng bệnh và qua đời ngày 2-9-1969; phòng họp của Bộ Chính trị, nơi Bác Hồ và Bộ Chính trị quyết định nhiều công việc hệ trọng của đất nước; căn phòng Bộ Chính trị nghỉ giải lao mỗi khi họp, nơi nhiều lần Bác Hồ trả lời phỏng vấn; Phủ Chủ tịch; vườn cây, ao cá… Hiện có hơn 1.470 đầu hiện vật trong tổng số gần 4.000 tài liệu, hiện vật thuộc Khu di tích đang được trưng bày và phát huy giá trị; luôn được bảo vệ, bảo quản, giữ gìn nguyên vẹn như khi Người còn sống.
        Sau ngày Bác qua đời, cán bộ, nhân viên từng vinh dự được phục vụ Bác Hồ tình nguyện ở lại tiếp tục đảm đương nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, bảo quản, giữ gìn di tích, đồng thời là nhân chứng thẩm định tính chính xác của từng sự kiện, tài liệu hiện vật Người để lại. Ngày 12-8-2009, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định xếp hạng Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch là Di tích quốc gia đặc biệt.
        Đặc biệt là những hoạt động nhằm phát huy giá trị tinh thần vô giá mà Người để lại. Nhiều năm qua, Khu di tích đã triển khai thực hiện các hoạt động như thuyết minh, hướng dẫn, giới thiệu cho hàng chục triệu lượt khách tham quan trong nước và quốc tế; tổ chức hàng chục cuộc hội thảo, toạ đàm khoa học; nói chuyện chuyên đề, giao lưu triễn lãm được mở rộng không chỉ ở trong nước mà ra cả ở nước ngoài như ở Nga, Pháp, xê ri lan ca, xinh ga bo; tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng như các đài, báo giấy, báo hình, websai, xuất bản sách ảnh... Bên cạnh đó, nhiều cuộc thi kể chuyện tấm gương đạo đức Bác Hồ, thi hướng dẫn viên du lịch giỏi tại Khu di tích đã được tổ chức tốt, đạt hiệu quả cao.
Khách về với Bác, với Khu Di tích là những nguyên thủ quốc gia, lãnh đạo cấp cao, các chính khách... từ nhiều quốc gia trên thế giới; cũng là những người nông dân, công nhân bình dị, những học sinh mẫu giáo, trên ghế nhà trường... Nhưng tất cả đều có một điểm chung, là tình yêu thương và tấm lòng ngưỡng mộ khi đến đây, đứng trước từng kỷ vật giản dị mà thiêng liêng, vẫn vẹn nguyên hơi ấm của Người, cho dù thời gian thì đã lùi xa lắm.
        50 năm qua, đã có hơn 80 triệu lượt người đến tham quan Khu di tích, trong đó, khách nước ngoài đến từ hơn 170 quốc gia. Hầu hết các nguyên thủ quốc gia và các đoàn khách quốc tế cấp cao khi đến Việt Nam đều đến thăm nơi ở và làm việc của Người tại Phủ Chủ tịch. Đặc biệt, từ năm 2006, khi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân triển khai thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" (tiếp đó là thực hiện Chỉ thị 03, Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị), mỗi năm, Khu di tích đón hơn 2 triệu lượt khách, riêng năm 2016 đón gần 2,8 triệu; trong đó có gần 600.000 khách nước ngoài, hàng chục đoàn nguyên thủ quốc gia và quốc tế cấp cao; mỗi năm có hơn 3.000 đoàn với hơn 100.000 lượt người được nghe thuyết minh, học tập tư tưởng, tấm gương đạo đức Bác Hồ.
50 năm qua, chưa một ngày Khu di tích quốc gia đặc biệt này không hoạt động. Có những khi đã quá giờ mở cửa nhưng cán bộ, viên chức và người lao động Khu Di tích vẫn sẵn lòng tiếp đón thêm những đoàn khách phương xa đến muộn. Cũng với cái lẽ giản đơn mà trĩu nặng ân tình đó, 50 năm qua, các thế hệ cán bộ Khu di tích đã không quản ngại khó khăn, tận tuỵ bảo quản, giữ gìn từng di tích về Bác, mở cửa đón khách đủ 365 ngày trong năm, kể cả trong những thời khắc đặc biệt nhất như đêm Giao thừa, các ngày lễ, Tết... Hơn 1/2 cán bộ, viên chức và người lao động của Khu Di tích không có khái niệm nghỉ ngày thứ 7, Chủ nhật. Càng những ngày cuối tuần, dịp lễ Tết, số lượng này càng phải đi làm đủ quân số, nắng mưa, gió bão đều không quản ngại.  Trong số đó cũng phải kể đến đội ngũ đảm đương những công việc thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng. Mỗi ngày từ 5 giờ sáng, họ đều phải có mặt để làm những công việc dọn dẹp vệ sinh đảm bảo cảnh quan Khu di tích trước giờ mở cửa trước giờ mở cửa đón khách tham quan...
        Nữa thế kỷ qua, các thế hệ cán bộ, nhân viên Khu di tích luôn tận tụy bảo quản, giữ gìn cẩn thận từng di tích, tài liệu, hiện vật về Bác. Nhiều cán bộ, nhân viên tại đây không có khái niệm nghỉ ngày thứ bảy, chủ nhật, mà càng những ngày cuối tuần, dịp lễ, tết, họ càng có mặt đông đủ để đón tiếp, phục vụ khách. Nhiều người làm công việc thầm lặng, khi hằng ngày từ 5 giờ sáng đã có mặt để chăm sóc vườn cây, ao cá, bảo đảm cảnh quan sạch đẹp của Khu di tích trước giờ mở cửa.
        Ghi nhận những thành tích trong suốt 50 năm qua, Đảng và Nhà nước đã trao tặng Khu di tích Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập, Huân chương Lao động cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Đúng như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng khi đến thăm Khu di tích đã căn dặn: Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch là một địa chỉ hết sức thiêng liêng, là nơi mọi người dân trong nước và bạn bè quốc tế đến để tưởng nhớ Bác, hiểu biết về công lao to lớn của Bác và đặc biệt là nơi học tập, làm theo tấm gương vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đến đây, mỗi người đều lắng đọng, suy ngẫm về bản thân để tu dưỡng, rèn luyện và làm việc xứng đáng với Bác. Cán bộ, nhân viên Khu Di tích đã giữ gìn, bảo quản nguyên vẹn các kỷ niệm và hiện vật gắn liền với cuộc đời của Bác. Có vinh dự rất lớn được làm việc ở đây. Với trách nhiệm và tình thương yêu với Bác, cán bộ, nhân viên Khu Di tích phải là những người đi đầu trong việc học tập, làm theo tấm gương Bác Hồ; giữ tình cảm trọn vẹn với Bác; không chỉ tiếp tục nỗ lực hết mình trong việc giữ gìn, bảo quản nguyên vẹn các kỷ vật gắn liền với cuộc đời hoạt động của Bác Hồ cho các thế hệ mai sau mà còn phải truyền đạt cho được tâm hồn, cốt cách, cuộc đời và sự nghiệp vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh với du khách trong nước và quốc tế đến đây ngày càng tăng.
        Với tình cảm kính yêu, lòng biết ơn vô hạn đối với Bác, tập thể cán bộ, viên chức, người lao động Khu di tích luôn nỗ lực phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ thiêng liêng mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó; bảo quản, giữ gìn lâu dài, nguyên vẹn và phát huy giá trị của Khu di tích Quốc gia đặc biệt về Bác Hồ; phục vụ các thế hệ người Việt Nam và bạn bè quốc tế đến tham quan, học tập tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Với những dòng cảm tưởng hết sức xúc động.
        "Viếng thăm nơi ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng tôi càng thấm thía sâu sắc rằng: Bác Hồ thực sự là một lãnh tụ vĩ đại. Sự vĩ đại đó không chỉ được khẳng định bằng sự nghiệp cách mạng cao cả của Người mà còn được minh chứng qua lối sống thanh bạch, giản dị. Đây là tấm gương sáng về đạo đức cách mạng: cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư mà tất cả các nhà cách mạng Lào chúng tôi đều noi theo" (Kay- Sỏn Phom Vi Hản, Tổng Bí thư BCH Trung ương Đảng nhân dân Cách mạng Lào)
        "Chúng tôi xin bày tỏ niềm xúc động sâu sắc trước nơi ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ở đây bạn sẽ thấy rõ trí tuệ phi thường, tình cảm tự trái tim, sự bình dị và lòng nhân ái ở người con vĩ đại của nhân dân VN. Đất nước và nhân dân Nga mãi mãi giữ gìn tình cảm và lòng tôn kính Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà hoạt động lỗi lạc của phong trào cộng sản quốc tế và phong trào giải phóng dân tộc- Người chiến sĩ yêu nước, Người bạn lớn của nhân dân Nga". (Đoàn đại biểu tối cao Nga)
        "Vinh quang đời đời thuộc về Chủ tịch Hồ Chí Minh- tấm gương lớn nhất của người cách mạng vĩ đại ngày càng được khâm phục, ngưỡng mộ và luôn luôn được yêu mến không chỉ bởi nhân dân VN mà còn bởi tất cả các dân tộc khác trên thế giới". (Phiden Caxtơ rô, Chủ tịch nước Cộng hòa Cu Ba)
        "Chúng tôi vô cùng xúc động và kính phục cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chúng tôi quý mến sự giản dị của Người cũng như trân trọng mọi cống hiến của Người dành cho nhân dân mình. Người là tấm gương sáng về một lãnh tụ chân chính của nhân dân VN và nhân dân thế giới". (Chủ tịch AIPO, Tổ chức liên Quốc hội ASEAN).
       “Chủ tịch Hồ Chí Minh suốt đời cống hiến cho dân tộc Việt Nam, đồng thời, Người là một tấm gương cho toàn thế giới. Việc Người từ chối những ngôi nhà sang trọng và lựa chọn sống một cuộc sống giản dị thêm một lần nữa nêu một tấm gương sáng cho nhân dân. (David de Kretser, Thống đốc bang Victoria, Australia)
         "Thay mặt cho Đảng Lao động Mê-hi-cô, chúng tôi xin được bày tỏ sự ngưỡng mộ, tình cảm yêu quý, sự ghi nhận và trân trọng dành cho Chủ tịch vĩ đại Hồ Chí Minh - người thầy, lãnh tụ, tổng tư lệnh và anh hùng của Cách mạng Việt Nam, của Cách mạng thế giới và của tất cả người lao động và nhân dân cùng khổ trên thế giới. Sự nghiệp, nỗ lực, những điều răn dạy, những sáng kiến và tấm gương của Người sẽ luôn là ánh sáng, ngọn hải đăng dẫn dắt Cách mạng Việt Nam và thế giới, vì tiến bộ và giải phóng nhân loại khỏi mọi hình thức bóc lột. Nhân kỷ niệm 50 ngày mất của Người, chúng tôi xin nghiêng mình trước vị lãnh tụ vĩ đại, anh hùng của Cách mạng Việt Nam và thế giới. Những di huấn của Người sẽ vẫn tiếp tục sống mãi. Không có gì quý hơn độc lập, tự do". (Tổng Bí thư Đảng Lao động Mexico Alberto Anaya Gutiérrez). Ông đã 13 lần thăm Việt Nam; Đảng lao động Mê hi cô tặng bức tượng này và Ông là người cùng Nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đặt bức tượng này tháng 5 năm 2011.