MỘT BỮA ĂN CƠM CỦA BÁC NĂM MẬU TUẤT

Năm Mậu Tuất (1958), vào một ngày hè oi bức, nắng gắt, Bác Hồ về dự cuộc sơ kết công tác thủy lợi tại tỉnh Hưng Yên. Sau khi Bác gặp mặt các cán bộ, chiến sĩ thi đua và bà con địa phương để hỏi han công việc, đến bữa ăn, Ban Thường vụ Hưng Yên mời Bác dùng bữa. Cùng dự bữa cơm này với Bác, ngoài các đồng chí lãnh đạo tỉnh Hưng Yên còn có đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình Ngô Duy Đông và đồng chí Bộ trưởng Nghiêm Xuân Yêm. Thức ăn hồi đó có hai món rất thịnh soạn là món thịt lợn luộc và món thịt gà hầm hạt sen. Một nồi cơm nhỏ đặt liền cạnh mâm cỗ. Các đồng chí lãnh đạo ở đây đã thuộc tính của Bác, Bác ghét sự thừa mứa, lãng phí, Người hết sức tiết kiệm. Bác bỏ suất ăn của mình mang theo ra, gồm một nắm cơm nhỏ và hai món ăn là một khúc cá kho khô và chân giò luộc. Bác Hồ nói rất vui khi vào bữa:

- Nào! của Bác, Bác ăn, của các chú, các chú ăn!

Những người cùng ăn bấm tay thầm hiểu cơm và thức ăn của Bác phải nấu từ đêm, trời nóng bức thế này dễ xảy ra ôi thiu. Tất cả đều không ai bảo ai, vừa lên tiếng vừa thưa khéo:

- Thưa Bác! Cơm của Bác cho chúng cháu ăn cùng ạ! Mọi người vui vẻ, ăn chỉ một loáng là xong bữa.

Đồng chí Nguyễn Khai xới cơm thế nào chỉ xới có lưng bát và đặt trước mặt mọi người. Bác cười và nói:

- Chú Khai xới cơm vơi thế thì làm việc sao đầy được?

Sửa sai ngay, đồng chí Khai đã xới thêm cho bát ai đầy bát người ấy. Vừa ăn, Bác vừa nói chuyện thân mật. Bác hỏi:

- Thịt lợn các chú cho chế biến thế nào là ngon nhất?

Người thì nói là thịt quay, người cho là làm giò chả, người thì bảo ưng thịt kho tàu. Bác khen:

- Các chú biết ăn ngon cả. Nhưng theo Bác thịt lợn sữa quay ngon nhất. Hồi trẻ, Bác làm dưới tàu thủy sang Pháp, chọn một con lợn sữa độ năm, sáu ký, moi hết ruột gan ra, bọc giấy bản cẩn thận, quẳng vào lò than, đến khi giấy cháy hết thì được. Rồi Bác lại hỏi tiếp:

- Theo các chú cá ăn thế nào cho ngon?

Mỗi người lại đưa ra một khẩu vị khác nhau, nào là cá rán, cá kho, cá nấu chua… Bác lại kể cho mọi người nghe rằng hồi ở quê nhà, Bác thích nhất cá quả nướng, cá quả bỏ ruột, mang, bọc lá chuối vùi vào than củi bếp, khi lớp lá chuối cháy hết, đem ra ăn tuyệt ngon.

Cuối bữa ăn, Bác lấy bát nước gà hầm còn thừa về phía mình và nói:

- Đây là phần của Bác, Bác sẽ dùng hết. Thế các chú có ăn thừa của ai bao giờ không?

Cả Bộ trưởng, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy và mọi người biết ý, ăn hết những phần thức ăn còn lại. Nghỉ một lát, Bác cho gọi cán bộ bảo vệ Nguyễn Thế Tùng đề nghị lên đường.

Bác không để thì giờ chết. Trước khi về Hà Nội, Bác Hồ còn đi thăm một số xã bên đường Quốc lộ số 5, đồng chí cán bộ bảo vệ báo cáo:

- Đường vào xã Vạn Xuân dài những hai cây số, xe không vào được, xin Bác cho ý kiến ạ!

Đồng chí Bí thư Trần Duy Dương là “thổ công” xứ này vội cải chính:

- Khoảng chưa đầy một cây số thôi! Đi bộ ước chừng 20 phút!

Nhân dân nghe tin Bác Hồ về thăm đứng đầy ven quốc lộ. Bác cùng đoàn tuỳ tùng lội tắt cánh đồng, băng qua lò gạch. Tới đình làng, bà con kéo đến rất đông. Bác cho kê bàn duới gốc đa sân đình nói chuyện với đồng bào…

Trên đường về, Bác hỏi đồng chí Bộ trưởng Nghiêm Xuân Yêm về tuyến đường Hà Nội - Hải Phòng có bao nhiêu cây xanh bị chết? Bộ trưởng trả lời rành rọt số cây đã trồng được. Bác chưa bằng lòng vì không nắm được số cây đã chết. Tác phong của Bác là như vậy: Cái gì biết thì nói là biết, chưa biết thì nói là chưa biết. Trong sinh hoạt ăn uống Bác cũng rất cầu thị, xới cơm thì xới cho đầy bát, vừa đủ ăn tức là không để thừa lại chút gì. Bác chỉ mong cán bộ phải miệng nói tay làm…